De verwoeste stad
Het beeld “De verwoeste stad” van Zadkin uit 1953.
De verwoeste stad is het beeld dat Ossip Zadkine op initiatief van directeur Gerrit van der Wal maakte naar aanleiding van het bombardement op Rotterdam. Het beeld, dat een plek kreeg op Plein 1940, aan de Leuvehaven, werd op 15 mei 1953 onthuld en is nu een rijksmonument.
Naar verluidt kreeg Zadkine de inspiratie voor zijn beeld toen hij vanuit Parijs onderweg was naar een Nederlandse vriend in Deurne, de arts Hendrik Wiegersma. Toen de trein over het luchtspoor door Rotterdam reed, werd hij getroffen door de aanblik van het verwoeste centrum.
Op 14 mei 2007 gaf burgemeester Opstelten "De verwoeste stad" zijn prominente plaats op het Plein 1940 terug.
Gerrit van der Wal, een bewonderaar van Zadkine, werd door Sandberg geattendeerd op een gipsmodel van Zadkines monument voor een verwoeste stad. Dat deed de directie besluiten een bronzen versie van het beeld aan de stad Rotterdam aan te bieden. Het gipsen model werd ook aangekocht voor de eigen collectie van de Bijenkorf, waar het nog steeds toe behoort. Wonderlijk genoeg werd het werk pas in 1951, na veel verzet van de gemeente, geaccepteerd. Wel vroeg de Bijenkorf om als gever geheim te blijven.
De kunstenaar omschreef zijn creatie als volgt: 'Het [beeld] wil het menselijk lijden belichamen dat een stad moest ondergaan die slechts, met Gods genade, wilde leven en bloeien als een woud. Een kreet van afschuw om de onmenselijke wreedheid van dit beulswerk'.
Tot 1978 bleef onbekend wie de schenker was. In juni 1978 werd er in de Bijenkorf Rotterdam een kleine tentoonstelling van werken van Ossip Zadkine officieel geopend door Jacques Bons, voorzitter van de Raad van Bestuur van Koninklijke Bijenkorf Beheer. Bij die gelegenheid maakte hij bekend dat het de Bijenkorf was geweest die in 1953 het beeld aan de gemeente had geschonken. Een van de voorwaarden van de schenking was dat het beeld uitsluitend op díe plaats zou blijven staan, wat later nog tot veel discussies leidde.
Voor de aanleg van een nieuwe metroboog werd het beeld in 1975 zestig meter verplaatst en in 2005 moest het vanwege bouwwerkzaamheden tijdelijk aan de kant. Er werd van de gelegenheid gebruikgemaakt groot onderhoud uit te voeren, waarvoor ter plekke een restauratieatelier was ingericht.
Op 14 mei 2007 gaf burgemeester Opstelten De verwoeste stad zijn prominente plaats op het Plein 1940 terug. De Duitse president Horst Köhler legde er bij zijn staatsbezoek aan Nederland in oktober 2007 een krans, zoals velen voor hem.
Plaquette behorende bij het beeld “De verwoeste stad” uit 1953.
O. Zadkine in bericht naar aanleiding van zijn overlijden in 1967.